Co w smogu szkodzi – i jak się chronić?

03 grudnia 2018

Smogu nie warto bagatelizować, bo znacząco wpływa na nasze zdrowie. W sezonie grzewczym to jeden z największych problemów ekologicznych i zdrowotnych w Polsce, zarówno w miastach, jak i na wsi. Warto sprawdzać poziom zanieczyszczenia powietrza w swojej okolicy, wiedzieć, jak chronić zdrowie, a także ograniczać swój wpływ na powstawanie smogu.

Niska emisja szkodzi najbardziej

Choć niektórzy myślą, że to przemysł w największym stopniu odpowiada za zanieczyszczenia powietrza w Polsce, główną przyczyną smogu w sezonie grzewczym jest tzw. „niska emisja”. Nazwa pochodzi od wysokości kominów i oznacza zanieczyszczenia spowodowane ogrzewaniem budynków piecami spalającymi węgiel, miał, a czasem również odpady. To one odpowiadają za 52% składu polskiego smogu – wynika z badań Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Drugim pod względem znaczenia źródłem są spaliny pojazdów, które odpowiadają za ok. 10% zanieczyszczeń.

Emitowane przez piece węglowe cząsteczki stałe PM10 i PM2,5 są najbardziej szkodliwe dla zdrowia człowieka. Te pierwsze mogą powodować kaszel, zadyszkę, trudności z oddychaniem. Znacznie gorsze są cząsteczki PM2,5. Mają tylko 2,5 mikrona – są 4 razy mniejsze niż średnica czerwonej krwinki, więc łatwo przedostają się z płuc do krwiobiegu i tym samym krążą po całym ciele.

Cząstki stałe, wnikając do układu oddechowego, wywołują stan zapalny, powodując obrzęk błony śluzowej oskrzeli, nadprodukcję śluzowej wydzieliny, a w skrajnych przypadkach (kilkukrotnie przekroczenie dopuszczalnej normy) skurcz oskrzeli. To doprowadza do objawów takich jak kaszel, wykrztuszanie wydzieliny, a niekiedy duszności lub ból w klatce piersiowej. Na powierzchni pyłu zawieszonego PM mogę przedostawać się do płuc węglowodory aromatyczne WWA (benzen, benzo-a-piren), które zaostrzają stany zapalne i mogą stymulować rozwój komórek nowotworowych, doprowadzając do rozwoju raka płuc lub innych narządów miąższowych. Drobny pył i węglowodory aromatyczne przenikają przez pęcherzyki płucne do układu krążenia, rozchodząc się po całym organizmie. Efektem tego może być nasilenie miażdżycy i rozwój chorób układu krążenia (zawały serca i udary).

dr n. med. Piotr Dąbrowiecki, badacz wpływu smogu na zdrowie, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP

Siedzenie w domu, maski… jak się chronić?

Dobrą metodą ochrony przed silnym smogiem jest pozostawanie w domu, z zamkniętymi oknami. Niestety, zwykle nie jest to możliwe – musimy wychodzić do pracy, na zakupy, odprowadzić dzieci do szkoły. Gdy poziom smogu jest wyjątkowo wysoki, warto ograniczyć wychodzenie z domu do absolutnego minimum, np. nie wychodzić z dziećmi na plac zabaw, nie uprawiać sportów na powietrzu, a także nosić maski.

W przypadku znacznego przekroczenia dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza, osoby zdrowe mogą zastosować maski ochronne. Dla osób z przewlekłymi chorobami układu krążenia lub układu oddechowego maskę ochronną powinien dobrać lekarz. Także do wnętrza naszych domów przenika znaczna część zanieczyszczeń (głównie cząstki stałe i węglowodory aromatyczne), więc można zastosować dobrej jakości oczyszczacze powietrza (posiadające certyfikat towarzystwa naukowego lub organizacji pacjentów). Jeśli powietrze jest bardzo zanieczyszczone, osoby z grup ryzyka – czyli małe dzieci, osoby w wieku podeszłym oraz pacjenci z przewlekłymi chorobami układu krążenia i oddechowego – powinny zostać w domu.

dr n. med. Piotr Dąbrowiecki, badacz wpływu smogu na zdrowie

Dobrym pomysłem, by odetchnąć od smogu, może być wyjazd na weekend czy ferie do miejsc, w których stężenie zanieczyszczeń jest najniższe w kraju. Warto to sprawdzić na specjalnych interaktywnych mapach, które na żywo monitorują smog. Choć poziom smogu w różnych obszarach kraju może zmieniać się szybko, to z reguły najniższy jest w miejscowościach nadmorskich.

A jak można ograniczyć swój wpływ na powstawania smogu? Jeśli musimy ogrzewać dom piecem węglowym, w żadnym wypadku nie spalajmy w nim odpadów, zwłaszcza plastikowych. Sprawdźmy, czy piec spełnia normy, a jeśli jest stary – dowiedzmy się, czy nasza gmina dofinansowuje wymianę pieców. Jeśli jest to możliwe, wymieńmy ogrzewanie na gazowe lub podłączmy się do sieci ciepłowniczej. W trosce o zdrowie swoje i sąsiadów lepiej nie palić w kominku i korzystać z komunikacji zbiorowej.

Warto też zainteresować się możliwością ocieplenia domu, aby zużywać mniej energii na ogrzewanie – na ten cel są dostępne dotacje w ramach programu „Czyste powietrze”.

Badaj otoczenie i swoje płuca

Ze względu na duże zagrożenie zdrowia przez smog w naszym kraju, drugi rok z rzędu Aviva organizuje akcję „Wiem, czym oddycham”. Dzięki niej przybędzie w Polsce kolejne 100 czujników monitorujących jakość powietrza. Urządzenia te całą dobę przesyłają dane dotyczące stężenia zanieczyszczeń w atmosferze, m.in. pyłów zawieszonych PM2,5 i PM10, które można śledzić na komputerze lub smartfonie.

Sto miejsc, w których zostaną zainstalowane czujniki, wyłoni głosowanie na stronie www.wiemczymoddycham.pl, które trwa jeszcze tylko 3 dni – do 5 grudnia. Ogłoszenie wyników już w Mikołajki. Dotychczas głosy oddało 63 tysiące osób.

Dodatkowo, 50 szkół podstawowych z największą liczba głosów otrzyma wewnętrzne sensory jakości powietrza.

Aviva była też sponsorem tegorocznych Dni Spirometrii. Dzięki tej akcji, organizowanej od 2010 roku, swoje płuca przebadało już ponad 56 tys. Polaków – w tym roku było ich ok. 6,5 tysiąca.

Bohdan Białorucki

30 lipca 2019

informacje prasowe

PPK – brytyjski program w polskim wydaniu. Jakie wnioski dla pracodawców?

3 lipca 2019

Program PPK jest wzorowany na brytyjskim programie planów emerytalnych dla pracowników, wprowadzonym w 2012 roku. Poza wykorzystaniem najlepszych praktyk podczas tworzenia regulacji prawnych, warto również skorzystać z doświadczeń brytyjskich firm, tworzących plany dla s...

3 lipca 2019