Zysk i ryzyko - ciekawy artykuł w Gazecie Bankowej

Łączne aktywa funduszy inwestycyjnych przekroczyły niedawno poziom  środków zarządzanych przez drugofilarowe fundusze emerytalne (OFE). Na  koniec czerwca 2007 towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI)  odpowiadały za 139 miliardów zł powierzonych im przez klientów. Od  początku tego roku kwota ta zwiększyła się o 41 proc, w ciągu ostatnich  12 miesięcy o ok. 80 proc. O takich przyrostach i aktywach kilka lat  temu można było tylko marzyć.

Fantastyczny rozwój rynku funduszy inwestycyjnych ma dwa źródła:  klienci wpłacają do funduszy coraz więcej pieniędzy, a zarządzający  pomnażają je bardzo szybko, przede wszystkim dzięki koniunkturze w  ostatnich latach i miesiącach na Giełdzie Papierów Wartościowych. Jak  wiadomo, apetyt rośnie w miarę jedzenia. Im dłużej i bardziej rosną  kursy akcji, tym więcej osób myśli sobie, a dlaczego i ja nie miałbym  zarobić na giełdzie? Wpłacają następnie swoje oszczędności do funduszy  akcyjnych z nadzieją, że hossa jeszcze potrwa, i z żalem, że tak późno  się o niej dowiedzieli. Takie zachowania, zwłaszcza w skali masowej,  mogą być zwiastunem problemów...

Obserwujemy bardzo poważny wzrost udziału w rynku TFI funduszy czysto  akcyjnych, do których płynie coraz więcej nowych pieniędzy. Można mieć  poważne wątpliwości, czy klienci są do końca świadomi tego, że  inwestowanie w akcje (i nieruchomości) jest bardzo ryzykowne. Czyli, że  można nie tylko dużo zarobić, ale i dużo stracić.

Weźmy pod uwagę kilka wniosków z badania opinii klientów funduszy  inwestycyjnych, które na zlecenie Commercial Union TFI przeprowadziła  firma badawcza IQS QUANT Group. Wynika z nich, że podczas wyboru formy  inwestycji klienci kierują się przede wszystkim gwarancją zysku,  największymi zyskami (historycznymi) oraz możliwością wycofania  pieniędzy bez utraty zysku. Są tu zawarte sprzeczne oczekiwania, które  wyostrzają się w przypadku inwestycji w fundusze akcyjne. Fundusze kuszą  bardzo wysokimi stopami zwrotu za ubiegłe miesiące i lata. Ale w żadnym  wypadku nie można mówić o „gwarancji zysku” lub „możliwości wycofania  pieniędzy bez utraty zysku”. Jeśli czas inwestycji jest krótki, może być  zupełnie odwrotnie.

Zapytani o ocenę własnej skłonności do ryzyka respondenci w  większości odpowiadają: „średnie zyski i średnie ryzyko straty” (67  proc.), „małe zyski i niskie ryzyko straty” (18 proc.). Tylko 11 proc.  wybrało odpowiedź „możliwe duże zyski, ale i duże ryzyko straty”.

Jako najbardziej atrakcyjne sposoby inwestowania większość badanych  wskazała fundusze inwestycyjne, nieruchomości i akcje. Za najbardziej  bezpieczne inwestycje zostały uznane: lokaty bankowe (słusznie),  nieruchomości (niesłusznie), a pośrodku skali uplasowały się fundusze  inwestycyjne. Co prawda akcje zostały uznane za najbardziej ryzykowne  (słusznie), ale uprawnione jest pytanie, jak klienci oceniają  bezpieczeństwo czysto akcyjnych funduszy inwestycyjnych. Obserwując ich  zachowania w ostatnim okresie można śmiało powiedzieć, że albo to ryzyko  jest niedoceniane, albo całkiem wyparte ze świadomości.

Jest więc potrzebą chwili, aby uświadamiać klientom, że oczekiwany  zysk i poziom ryzyka tworzą związek nierozerwalny. Im wyższy potencjalny  zysk, tym większe ryzyko straty. Największymi ryzykantami są osoby  inwestujące w fundusze akcyjne krótkoterminowo. Powinni oni zadać sobie  pytanie: co zrobię i jak będę się czuł, jeśli w ciągu pół roku stracę  15, 20, 30 procent swoich pieniędzy? Czy warto lokować w fundusz akcyjny  pieniądze, za które chcę kupić za kilka miesięcy mieszkanie? Czy na  pewno uda mi się „wyprzedzić” na giełdzie wzrost cen na rynku  nieruchomości? Może jednak na kilka miesięcy rozsądniej będzie wybrać  fundusze bezpieczniejsze?

Najlepszym rozwiązaniem problemu wysokiego ryzyka, które zawsze i  wszędzie wiąże się z akcjami, jest zróżnicowanie lokat i wydłużenie  czasu, na który wpłacamy pieniądze do funduszu (czyli horyzontu  inwestycyjnego).

Większość prognoz wskazuje, że w najbliższych latach polska  gospodarka będzie rozwijać się co najmniej dynamicznie. Ta optymistyczna  perspektywa ma oparcie w naszym zakorzenieniu w UE, na unijnym rynku  towarów, usług i pracy, oraz w rosnących krajowych inwestycjach. Zyski z  akcji w długim terminie najbardziej zależą od ogólnej sytuacji  gospodarczej, przekładającej się na zyski przedsiębiorstw, których akcje  kupują w imieniu klientów zarządzający funduszami.

Patrząc 10 lat do przodu warto spojrzeć też 10 lat wstecz, na wyniki  funduszy inwestycyjnych. Obejmują one nie tylko okres hossy ostatnich  3-5 lat, ale również korekty (niewielkie spadki) i bessy (głębokie  spadki) z lat wcześniejszych. Można racjonalnie przypuszczać, że w ciągu  najbliższej dekady również przeżyjemy kilka korekt na giełdzie, a być  może nawet bessę.

Te nieprzyjemne „prysznice”, które mogą poważnie zaszkodzić portfelom  (i nerwom) krótkoterminowych inwestorów, nie będą zagrożeniem dla  inwestorów długoterminowych. Rozsądnych, którzy nie boją się ryzyka, bo  je rozumieją i akceptują w granicach starannie wytyczonych zarówno  liczbowo, jak i psychologicznie.

Marek Przybylski
Autor jest prezesem Commercial Union TFI i Commercial Union Investment Management